The International Journal of Humanities
The International Journal of Humanities
EIJH
Literature & Humanities
http://eijh.modares.ac.ir
1
admin
2538-2640
2538-2659
10.52547/eijh
en
jalali
1388
2
1
gregorian
2009
5
1
16
2
online
1
fulltext
en
قلعه الموت ( آشیانه عقاب ): دژحسن صباح
Alamut Castle (Eagle’s Nest):
Hassan Sabbah Stronghold
دره الموت درحوزه آبریز کاسپین – قزوین قرار دارد. دره الموت سرزمین بن بست کوهستانی پیاله شکل بسته ای است که دردهانه به دشت حاصلخیز قزوین گشوده می شود ودر دامنه البرز مرکزی جای دارد، بلندی ها وکوه های سر به فلک کشیده البرز دردوسوی دره الموت، برای ساخت دژهامناسب بوده این سرزمین را دژپادگان وپناهگاهی تسخیر ناپذیر ساخته است این بلندی های طبیعی بخشی از سازه های استحکامات قلعه ها بشمار می آید. درسال 1090 میلادی /483 هجری قمری حسن صباح، رهبر فرقه نزاریان اسماعیلیان در ایران، سرزمین الموت، مکانی صعب العبور و غیر قابل دسترس با وجود استحکامات طبیعی کوهستانی، به عنوان پایگاه مبارزه وتبلیغ وجذب پیروان برگزید؛ این گزینش وحضور عامل سرنوشت سازبرای سرزمین الموت بود. فرایند بیش از دو سده حضور وفعالیت اسماعیلیان دراین منطقه بنای دژهای بی شماری در این سرزمین است. در دره الموت نزدیک به 20 دژ - شهرک دربلندی های تحسین برانگیز و شکوهمند باپرتگاه های سهمگین وهولناک به جامانده ازدوران فرمانروایی اسماعیلیه درمنطقه، یادگار ماندگاری ازاین دوران است.
نام آورترین دژهای الموت: دژحسن صباح مرکز اصلی ومهمترین دژ دره الموت؛ دژ حسن صبا ح: پایگاه اصلی اسماعیلیان نزاری ومقر فرماندهی آنان در ایران است بلندی آن از سطح آبهای آزاد 2163 متراست. دژ حسن صباح درشمال شرق روستای گازرخان قرار دارد. این قلعه روی صخره هایی از رشته کوههای البرز مرکزی بنا گردیده است. بلندی این صخره از زمین های پیرامون نزدیک به 220 متر و دارای شیب تند با پرتگاه های عمیق وهولناک است و گستره سطح آن بیش از 20000 مترمربع می باشد. بقایای دیوارها وبرجهای شکسته آن باقی مانده است بقایای دیواره ها وبرجها ودیده بانی ها سنگی باملاط گچ برپیرامون صخره دیده می شود. درطی7 سال کاوش ( ازسال 1381- 1387) بیش از 5000 متر مربع آن کاوش شده است که در طی این پژوهشها فضاهای معماری مربوط به دوره اسماعیلیه، صفویه وقاجار مشخص شده است دراین هفت فصل کاوش بخشهای زیر مشخص شده است. دروازه های اصلی شبکه راه ها وگذرگاه هاکنده شده درصخره – دسترسی هاشیب پله ها وپله ها درواز های اصلی کارگاه های صنعتی، مجموعه انبارها آب انبارها، مخازن صحن اصلی اصطبل فضاهای زیستی دیوارهای حفاظتی اطاق های نگهبانی بخش مقر فرمانروایی ومسجد، با تزئینات آجرکاری تراش وقالبی وهمچنین شکسته های کاشی لعاب یکرنگ فیروزه ایی وزرین فام است؛ این یافته ها گویای معماری باشکوه دژ درزمان فرمانروایی اسماعیلیان است ونشانگر وجود یک دژکاخ رخور فرمانروایی مقتدر سیاسی ومذهبی است آثار این دژ مربوط به سده 11 میلادی / پنجم هجری دوره حسن صباح وپس از آن طی فرمانروایی 7 تن ازجانشینان وی تا یورش هلاکوخان مغول درسده هفتم هجری (سده سیزدهم میلادی) در زمان رکن الدین خورشاه آخرین فرمانروای الموت است؛ دردوره صفوی سده10-11 هجری / سده 16-17 میلادی از دژ الموت به عنوان زندان وتبعیدگاه مخالفان سیاسی استفاده شده ودرمتون ازآن به نام فراموشخانه یاد شده است. دژالموت دردوره قاجار برای گنج یابی تخریب شده است .
The valley of Alamut is situated in the north – east of Qazvin province. The region is an enclave in the form of a U shape valley in the central Alborz chains and opening up to the fertile Qazvin plains. The mountains of Alamut were ideal for construction of castles. The natural heights contains a section of the defensive structure of the castles.
In 1090 A.D, Hassan Sabbah , the leader of Ismailites in Iran , chose the Alamut region , as his headquarter to campaign , preach and convert new followers. This proved to be a turning point for destiny of Alamut Valley. The result of over two centuries Ismailite stronghold, the region witnessed innumerous castles throughout, of which at least 20 “castles “dating back to this era have been identified.
The most magnificent castle in the Alamut Valley is the Alamut or the Hassan Sabbah castle, which is built on top of a high rock reaching 2163 m above sea level near the Gazor Khan Village .The rock is 200 m high, with its steep slope and deep and dangerous ravine, the rock is practically inaccessible and forms a part of the Fort’s structure. Covering an area of 20,000sq.m. Currently only ruins of the fort and some towers are apparent and it is only through archeological excavation the mains can be discovered.
During the7 seasons of excavation (2001- 2007) more than 5000 Sq.m were unearthed.
The discoveries include: main entrances, road networks, steps and stepsflanked, workshops, water reservoirs, depots, living quarters, significant main portal and mosque. With molded and carved delicated brick decoration, as well as broken pieces of turquoise glazed tiles, luster painted tiles, these findings speak of the magnificents architecture of the castle during the Ismailite. Excavations show that the castle has undergone at least four major alterations, first in the 11 century A.D (Hassan Sabbah period), and then during his seven successors ( until 13th century AD ) and before the attack of Hulaku Khan in 1257 AD during the reign of Roknoddin Khorshah , the last lord of Alamut, the Safavid era 16-17A.D; when castle was used as prison and exile for political opponents and was referred to as “oblivious castle” and finally during Qajar unfortunately ravaged for treasure hunting.
الموت,دژحسن صباح,کاوشهای باستانشناسی
Alamut,Hassan Sabbah Castle,Archaeological Excavation
1
28
http://eijh.modares.ac.ir/browse.php?a_code=A-10-1000-2651&slc_lang=en&sid=27
Hamideh
Choubak
حمیده
چوبک
100319475328460046988
100319475328460046988
No
Assistant Professor of Iranian Cultural Heritage Organization, Tehran
استادیار پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، تهران